We wtorek, 24 stycznia, w naszej bibliotece miało miejsce spotkanie autorskie, którego gościem był dr hab. Marceli Tureczek. Spotkanie, które zostało zaaranżowane przez Ośrodek Wiedzy o Regionie w ramach cyklu: Biblioteka Regionu, wzbudziło spore zainteresowanie miłośników lokalnej historii. Było ono poświęcone tematyce najnowszej książki prelegenta „Pogranicze. Przeszłość bez historii…”.
Dr hab. Marceli Tureczek – historyk, badacz zabytków, na co dzień współpracuje z Instytutem Historii Uniwersytetu Zielonogórskiego. Specjalizuje się w problematyce ochrony zabytków, strat dóbr kultury oraz stosunkach polsko-niemieckich, łącząc te zagadnienia w obrębie swoich badań. Efektem tych zainteresowań, obok głównego nurtu, są także prace ukierunkowane na problematykę tożsamości i pamięci. Jest autorem publikacji naukowych, popularnonaukowych i prasowych o ludwisarstwie i zabytkowych dzwonach z obszaru Polski przechowywanych na terenie Niemiec, krajobrazie kulturowym i zabytkach Ziemi Międzyrzeckiej. Jest redaktorem licznych wydawnictw regionalnych, uczestnikiem i koordynatorem naukowych projektów badawczych, autorem projektów opieki nad zabytkami. Jest również członkiem polskich i zagranicznych towarzystw naukowych oraz regionalnych.
Prelekcja poruszała skomplikowaną problematykę terenów dawnego pogranicza polsko-niemieckiego w szerokim kontekście historycznym i społeczno-kulturowym, specyfiki tego obszaru i jej oddziaływaniu na powojenną rzeczywistość. Oprócz szerszych relacji i uwarunkowań historyczno – politycznych obfitowała także w liczne odniesienia do wydarzeń lokalnych i aspektów bardziej ludzkich. Bo jak wiemy, obok głównego nurtu tzw. wielkiej historii, ważne są także historie lokalne oraz zwykłe ludzkie losy, które wplatają się w nią, i na które ma ona znaczący, często przedziwny wpływ. Historię bowiem, jak zwykło się mawiać, piszą zwycięzcy, przeszłość – zdaniem Marcelego Tureczka – jest często pomijana lub wypierana z pamięci. Jest to szczególnie widoczne na dawnych obszarach przygranicznych, taki jak nasz. To tutaj zmieniała się granica, to tu od wieków żyły obok siebie obie wspomniane nacje, o te tereny walczono, również w powstaniu wielkopolskim, to tu miały miejsce przesiedlenia, to te tereny były zarzewiem sporów obu stron. Uczestnicy spotkania usłyszeli o mało znanych historycznych faktach, o narracji w polityce historycznej i działaniach propagandowych, zarówno strony niemieckiej, jak i polskiej z okresu międzywojennego, ale także okresu powojennego, aż po czasy współczesne. O tym, jak trudno tutaj zdefiniować prawdę historyczną, kiedy obie strony są w miarę zgodne co do faktów historycznych, lecz różnią się znacząco w ich interpretacji.
Prezentowana przez bibliotecznego gościa książka, wydana nakładem Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorzowie Wielkopolskim, nie jest typową pracą naukową, a ma ona charakter reportażu, eseju historycznego. Dzięki spotkaniu trafiła również do rąk zainteresowanych nowotomyślan. O jej powstawaniu w kilu słowach mówi sam autor Marceli Tureczek: – Gdy szukasz wiedzy o przeszłości, trafiasz na przeszłość nieoczywistą. Na opowieści pisane odcieniami szarości, które trudno wpisać czarno-białe szpalty podręczników. “Pogranicze. Przeszłość bez historii…”, to moja próba wyciągnięcia z odcieni szarości tej przeszłości, której nie ma w podręcznikach do historii, to także osobista przygoda z kawałkiem świata, który przestał istnieć, choć nadal łatwo go odnaleźć, wystarczy poszukać.
Cieszy niezmiernie usłyszane tego wieczoru potwierdzenie, jak bardzo ważną kwestią jest uczenie młodzieży nie tylko o faktach wpisanych w szeroko rozumianą historię, tworzącą tożsamość narodową, ale właśnie o historii lokalnej, o miejscowych zabytkach, o wydarzeniach mających miejsce na naszych terenach i doświadczeniach lokalnych społeczności. Poznanie tych faktów, ich często złożonych kontekstów, dopiero pozwala dogłębniej poznać obraz całości.
